Zaburzenia osobowości to grupa stanów psychicznych, które charakteryzują się trwałymi i
sztywnymi wzorcami myślenia, odczuwania oraz zachowania, odbiegającymi od norm
społecznych i powodującymi trudności w codziennym funkcjonowaniu. Osoby dotknięte tymi
zaburzeniami mają problem z adaptacją do rzeczywistości, a ich relacje interpersonalne są
często zaburzone.
Osobowość człowieka kształtuje się na przestrzeni lat i jest wynikiem interakcji między
czynnikami biologicznymi, środowiskowymi oraz psychologicznymi. W przypadku zaburzeń
osobowości niektóre cechy charakteru stają się skrajne i utrudniają funkcjonowanie.
Zaburzenia te zazwyczaj ujawniają się w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości, a ich
objawy mogą utrzymywać się przez całe życie.
Jakie są przyczyny zaburzeń osobowości?
Zaburzenia osobowości mają wieloczynnikowe podłoże, w którym kluczową rolę odgrywają
zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe.
Czynniki genetyczne.
Badania wskazują, że pewne cechy osobowości mogą być dziedziczne. Osoby, których
rodzice mieli zaburzenia osobowości (np. borderline lub narcystyczne), mają większe ryzyko
ich wystąpienia.
Czynniki neurobiologiczne.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za
regulację emocji i impulsywność (np. kora przedczołowa, ciało migdałowate), mogą sprzyjać
rozwojowi zaburzeń osobowości.
Czynniki środowiskowe.
Trauma z dzieciństwa – przemoc, zaniedbanie emocjonalne, brak stabilnych relacji w
dzieciństwie mogą prowadzić do trudności w budowaniu relacji w dorosłości.
Styl wychowawczy – nadopiekuńczość, surowość, brak wsparcia emocjonalnego mogą
kształtować nieprawidłowe wzorce zachowań.
Czynniki społeczne.
Izolacja społeczna, trudne warunki życia mogą zwiększać podatność
na zaburzenia osobowości.
Jakie są objawy zaburzeń osobowości?
Objawy zależą od konkretnego zaburzenia, ale można wyróżnić pewne wspólne cechy:
- trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji
- sztywne i nieadaptacyjne schematy myślenia
- problemy z regulacją emocji
- niska samoocena lub poczucie wyższości
- impulsywność i skłonność do ryzykownych zachowań
- trudności w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym
Zastosowanie psychoterapii psychodynamicznej w leczeniu zaburzeń osobowości
Terapia psychodynamiczna jest jedną z głównych metod leczenia zaburzeń osobowości. W
przeciwieństwie do terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), która skupia się na zmianie konkretnych zachowań, terapia psychodynamiczna dąży do głębokiej zmiany osobowości
poprzez uświadomienie pacjentowi źródeł jego problemów.
Jakie są cele terapii?
- zwiększenie świadomości pacjenta na temat jego wewnętrznych konfliktów
- modyfikacja sztywnych, destrukcyjnych wzorców relacyjnych.
- zmiana mechanizmów obronnych na bardziej adaptacyjne.
- poprawa zdolności do regulacji emocji.
Terapia psychodynamiczna jest jedną z głównych metod leczenia zaburzeń osobowości.
Opiera się na założeniach psychoanalizy i koncentruje się na odkrywaniu nieświadomych
procesów, które wpływają na myślenie, emocje i zachowanie pacjenta. Celem terapii jest nie
tylko redukcja objawów, ale także głęboka zmiana struktury osobowości, co pozwala na
długotrwałe efekty w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym.
Autorka: Nicole Szymanowska – psycholog, psychoterapeutka psychodynamiczna.
